Bron Friesch Dagblad, Theo Klein
„Er zijn prachtige duurzame ontwikkelingen maar het kan en moet veel sneller. Helaas werken wet- en regelgeving vaak tegen.” Het was een geluid dat zaterdag 9 september 2023 in Leeuwarden meermalen klonk op de ‘Expeditie door de toekomst’ van adviesbureau Ekwadraat.

Lezingen over de ontwikkelingen rond waterstof en biobased bouwen, workshops bijenhotels bouwen of duurzaam koken, een kijkje nemen bij de Forze VIII-racewagen op waterstof en veel stands waar ondernemers en bedrijven zich presenteren. De keuze was groot op het zonovergoten terrein van Ekwadraat aan de Ynduksjewei in Leeuwarden.

Twintig jaar geleden begon Douwe Faber met zijn adviesbureau. Of hij in die periode optimistischer is geworden of Nederland zijn klimaatdoelstellingen haalt? ,,Klimaatneutraal in 2050 kan nog wel, maar de 60 procent CO2-reductie in 2030 zie ik nog niet gebeuren. De technieken zijn er wel maar het is vooral wet- en regelgeving die ons in de weg zit.
Tussen een vergunningaanvraag en uitvoering van een project zit al gauw vijf jaar. Dus als je nu iets opzet mag je blij zijn dat het rond 2030in bedrijf is.”

Een positieve ontwikkeling vindt hij dat verduurzamen voor bedrijven nu iets vanzelfsprekends is. „Toen we begonnen klopte maar een heel klein deel van het bedrijfsleven bij ons aan. Nu leeft het veel breder bij bijna alle bedrijven. Doe je niets dan ben je er ook niet meer over een aantal jaar. En je medewerkers accepteren het niet meer als je niet verduurzaamt.”

Tegenstand
Tegelijk groeide ook de tegenstand. „Toen we onze eerste windmolenprojecten opzetten stond iedereen er bij te klappen. Nu staan de mensen met spandoeken klaar en beginnen ze met bezwaarprocedures. Natuurlijk heeft
de energietransitie gevolgen voor onze leefomgeving. Maar niets doen is ook geen oplossing.”
Met presentaties van bedrijven als Circ, dat voedselresten omzet in biogas en biowater, AQ met batterijen voor energieopslag en Referm dat met kleine biogasinstallaties het stikstofprobleem wil aanpakken, lijkt op deze dag vooral het geloof in groene groei te overheersen.

Faber gelooft in technische oplossingen, maar de energie- en klimaatproblemen waar we nu voor staan zijn volgens hem niet alleen met techniek op te lossen. ,,Ons energieverbruik zou bijvoorbeeld met 30 procent naar beneden
moeten. Tegelijk kunnen we veel slimmer combineren. Waarom zetten we bij grote zonnevelden niet standaard windmolens en accu’s neer? Dan krijg je een veel gelijkmatiger opwekking van stroom. En wat te veel is sla je op.
We lopen nu tegen netcongestie aan. Maar door stroomverbruik slim te plannen en goed te combineren kan het huidige net al twee keer zoveel stroom aan.”

Het ontbreekt volgens hem vaak aan langetermijnplanning. ,,In de politiek wordt niet verder dan drie, vier jaar vooruit gekeken. Maar soms moet je eerst minder meters maken om op langere termijn grote stappen te kunnen zetten. Partijen zijn echter bang afgerekend te worden als ze eerlijk aangeven tegen welke problemen ze aanlopen.”

Biobased bouwen
Tegenwerkende bureaucratie en achterlopende wet- en regelgeving komen vaker ter sprake, zaterdagmiddag. Zo geeft Jan Willem van de Groep, initiatiefnemer van Stroomversnelling dat woningen sneller wil verduurzamen, aan dat biobased bouwen veel potentie heeft, maar vaak vertraging oploopt door trage certificering. Toch is bouwen met natuurlijke grondstoffen als hout, stro en hennep volgens hem onontkoombaar.

,,Als we ons houden aan het klimaatakkoord van Parijs betekent het dat we nog 360.000 huizen met baksteen en beton kunnen bouwen. Daarna is de CO2-ruimte op.” Bouwen met biogrondstoffen is volgens hem niet alleen nodig met het oog op CO2-uitstoot, het
kan ook voor boeren een inkomen betekenen.

Ook burgemeester Sybrand Buma, die zonnepark Schenkerschans kwam openen, hekelt de tegenwerkende bureaucratie. ,,Ik ben weg uit Den Haag maar zal er daar op blijven wijzen waar het bedrijfsleven en ook wij als gemeente tegen aanlopen.”

Dat verduurzaming sneller moet staat voor hem buiten kijf. ,,We genieten op een dag als vandaag van het mooie weer. Maar deze hitte in september geeft tegelijk ook een ongemakkelijk gevoel. Het is niet normaal.”

Stikstoffabriek
Het schitterende weer weerhield Ronald Verdegaal er niet van uit het Drentse Koekange naar Leeuwarden te komen. ,,Ik ben voor de gemeente De Wolden bezig met de opzet van een energiehub. De stikstoffabriek die indertijd was
gebouwd om stikstof in de bodem te pompen, om de productie van het gasveld in de gemeente op te krikken, werkte niet en is gesloten. Er ligt daardoor een kilometers lange, ongebruikte stroomkabel. Door afschrijving kost die nu
twee ton per jaar. We onderzoeken nu hoe die kabel voor groene stroom is te gebruiken.”

Dat kan in die regio de bouw van windmolens en zonnevelden betekenen. Hij beseft dat niet iedereen daarop zit te wachten. „Ekwadraat is een adviesbureau. Ik hoop hier te ontdekken hoe je zoiets aanpakt en met eventuele tegenstand omgaat.”

Auto met tosti-apparaat
Dat de ene waterstofauto de andere niet is blijkt uit de twee exemplaren die op het benedenterrein te bewonderen zijn. De gestroomlijnde Forze VIII-racewagen contrasteert met het jeepachtige exemplaar iets verderop. De laatste blijkt de elektrische auto die studenten van (toen nog) ROC Friese Poort hadden gebouwd als schoon vervoermiddel voor LF2018.

Voormalig Friese Poort-docent Cor Scholte heeft de auto met studenten omgebouwd tot een waterstofauto. ,,De actieradius is nu veel groter. In plaats van twaalf zitten er nu nog drie accu’s in, dat scheelt veel overtollig gewicht. En
zijn de waterstoftank en de accu’s leeg, dan hang ik er een nieuwe tank aan, laad de accu’s even op en ik kan weer verder.” De Forze VIII kan veel sneller, maar de auto van Scholte heeft ook een barbecue als aanhanger. Daarmee kan hij het verschil tussen butagas en waterstof demonstreren. ,,Waterstof geeft een hetere vlam, dus is het vlees sneller gaar.” Verder is de wagen uitgerust met een tosti-ijzer, zo kan hij onderweg tosti’s maken. ,,Ik heb er een omvormer op gezet waardoor hij dezelfde stroom kan opwekken als die thuis uit het stopcontact komt.” Hoe groot de actieradius van de auto is kan hij niet zeggen. ,,Mijn droom is met deze auto de Elfstedentocht te rijden. Dan ontdek ik
proefondervindelijk hoe ver ik op een tank waterstof kom. Ik heb de Elfstedenvereniging benaderd of ze mee willen werken en bij elke stad een stempel willen zetten. Zo kun je ook veel mensen kennis laten maken met een waterstofauto. Maar ik heb nog geen reactie gehad”.