ROC Friese Poort wil de vakmensen van de toekomst opleiden. Dat gebeurt onder meer binnen Centrum Duurzaam, dat duurzame ontwikkelingen in het vakgebied een plek geeft in het onderwijsprogramma van alle vestigingen van ROC Friese Poort. Het kloppend hart hiervan is het Duurzaam Doen Huis in Leeuwarden, waar studenten werken met de nieuwste technologieën op het gebied van duurzaamheid.

Centrum Duurzaam
Centrum Duurzaam is het resultaat van verder kijken dan de muren van ROC Friese Poort. Welke belangrijke ontwikkeling brengt de toekomst met zich mee voor bedrijven? Het antwoord bleek helder: duurzaamheid. ROC Friese Poort heeft dit feit een aantal jaar geleden een plek gegeven in de reguliere lesprogramma’s onder de vlag van Centrum Duurzaam.

Levensecht onderwijs
“Binnen het Centrum Duurzaam bieden we levensecht onderwijs op de opleidingen bouw, ict, installatie- en elektrotechniek”, vertelt Roeland Westra, projectleider bij het Centrum Duurzaam. “Er is namelijk een hele afstand tussen wat het bedrijfsleven vraagt, en wat veel opleidingen bieden. Die kloof verkleinen wij door studenten levensechte projecten uit te laten voeren. Ook voor het bedrijfsleven zelf.”

Mark Vos ziet als docent wat deze vorm van opleiden met de studenten doet. “Je merkt dat ze vaak veel meer gedreven zijn om er iets van te maken als ze het voor bedrijven doen, dan wanneer het gewoon huiswerk is. Een opdracht voor een bedrijf is spannend. Dan gaat er een knopje om.” Het streven is om binnen Centrum Duurzaam de studenten niet alleen technisch vakmanschap bij te brengen, maar ook sociaal vakmanschap en ondernemerschap. Westra: “Zo ontwikkelen wij de studenten van nu tot de vakmensen van de toekomst.”

Echte installaties
Een belangrijke radar binnen dit verhaal is het Duurzaam Doen Huis. Een omvangrijke practicumruimte met high-tech apparaten. Elke installatie is voorzien van een QR-code. De student scant deze in, en krijgt op zijn telefoon opdrachten te zien die hij kan uitvoeren. De practicumruimte is voor veel studenten een leerzame speeltuin. Nadat ze twee jaar de basisvaardigheden hebben geleerd in de werkplaatsen en veel theorie-lessen hebben gekregen, mogen ze in het derde jaar met al hun kennis en kunde oefenen op échte installaties.

Er staan allerlei apparaten die kunnen bijdragen aan een verduurzaamheidsslag binnen woningen en gebouwen. Een pelletketel, een warmtepomp, maar ook een zon- en windpaneel, plus een installatie voor het opslaan van energie. Deze laatste drie zijn ontwikkeld door Festo, en zijn een ‘ontdekking’ van Vos. “Ik ben naar een Festo-demonstratiedag in Drachten geweest, en zag daar verschillende nieuwe leersystemen. Ook met betrekking tot wind- en zonne energie, en energieopslag. Ik wist meteen: dit didactisch verhaal mag niet ontbreken binnen ons onderwijs. Wij zijn nu de enige ROC in Friesland, Groningen en Drenthe die deze systemen hebben, en een van de eersten van Nederland.”

Kleine energiecentrale
Het kostte weliswaar een aantal maanden om de werking en materie eigen te maken, maar inmiddels kunnen de studenten ermee aan de slag. Ze verdiepen zich eerst in het paneel, en stellen ze dan in bedrijf. Vos: ,,Het solarpaneel is mooi compact, maar werkt wel als een gewone zonnepaneel. Ze leren hoe ze die in serie of parallel kunnen installeren. En wat voor gevolgen het heeft als er schaduw op valt. Op een gegeven moment moeten ze temperaturen. Eerst zonder ventilator, dan na geforceerd koelen. En dan de conclusie trekken: bij welke temperatuur is er de meeste opbrengst?”

Een ander apparaat simuleert de werking van een windturbine. Het is dus eigenlijk een kleine energiecentrale die binnen de muren van het Duurzaam Doen Huis is gerealiseerd, waarbij het zowel om een gelijkspanning- als wisselspanningsnet gaat. “Dat is ook interessant. Alle apparaten werken op gelijkspanning, terwijl we overal wisselspanning gebruiken. Dat omzetten kost energie. Dus moet dat eigenlijk nog wel? Over dit soort zaken laten we studenten ook nadenken.”

Brede kijk
Een brede kijk creëren, en zorgen dat studenten genoeg know-how hebben om met een mix van duurzame energieopwekkers aan de te slag gaan. Dat is het streven. “Negen van de tien mensen zegt ‘zonnepanelen plaatsen’ als je ze vraagt hoe je een woning energiezuiniger maakt”, weet Westra uit ervaring. “Oké, leuk, dan wek je energie op. Maar dan? Het is slechts een deel van een oplossing. Het begint bij isolatie, en dan volgen pas de externe maatregelen. Daarin nemen we onze studenten mee. Ze leren uiteindelijk om een plan op te stellen dat leidt tot de optimale energiemix. Het is telkens maatwerk, bij elk huis en gebouw.”

De meeste studenten vinden het mooi om in het Duurzaam Doen Huis aan de slag te gaan. “Er staan hier allerlei installaties, en alles werkt zoals in het echt. Dat vinden ze mooi”, zegt Westra. Vos vult aan: “De lesopstellingen zijn zeer geschikt voor studenten die leergierig en graag bezig zijn. Deze panelen dagen ze uit, maar zijn wel gebruiksvriendelijk. Dankzij deze opstellingen krijgen ze een echte verdieping in hun kennis.”

Volgens Westra hebben de opstellingen nog een ander voordeel. “Toen hier ooit installateurs waren om studenten te vertellen over hun werk, vroeg ik ze bij binnenkomst: wat vinden jullie van deze practicumruimte? Ik kreeg als reactie dat hier alle techniek zichtbaar is. Bij klanten is alles weggewerkt achter de wand of het plafond, maar hier leer je dus hoe het er achter muren uitziet. Dat is waardevol.”

Nieuwsgierig maken
Omdat het zo’n complete practicumruimte is, is hij ook in trek bij het bedrijfsleven. Van financieel adviseurs tot kapsters: de belangstelling voor duurzame oplossingen groeit in alle sectoren. Westra: “Wij kunnen mensen hier leren hoe ze een pand kunnen verduurzamen. Voor zo’n workshop heb je overigens geen technische kennis nodig. Mensen kunnen hier kennismaken met verschillende duurzame technieken, kijken hoe de apparaten werken en met behulp van de QR-code zien hoeveel besparing iets oplevert. Dán kun je goede keuzes maken. De cursisten gaan altijd de deur uit met een eerste plan om hun woning of pand te verduurzamen.”

Maar uiteindelijk draait het natuurlijk om de studenten. Om die zoveel mogelijk bagage mee te geven, zodat ze later in het werkveld goed zullen presteren. “Je wil ze in de leerstand krijgen”, aldus Vos. “Dat ze écht gedreven zijn om er meer van te weten. Het leren van de basisvaardigheden en de theorie is noodzakelijk. Maar hier, in het Duurzaam Doen Huis, merken we: we maken ze echt nieuwsgierig.”

Bron: dit artikel is gemaakt door Festo, wereldwijd leverancier van automatiseringstechniek en prestatieleider in industriële trainingen en educatieve programma’s. Bekijk hier het artikel in PDF-formaat.