‘Praktijkonderwijs is heel belangrijk‘, vertelt Cor van de Haar, algemeen directeur bij Ekwadraat. ‘Wij komen in Nederland 10.000 toekomstige werknemers tekort die goed met hun handen kunnen werken. Daarom spelen jullie een belangrijke rol in de toekomst van onze maatschappij.’ Acht vierdejaarsstudenten elektro niveau 4 en dertien derdejaarsstudenten bouw niveau 4 van ROC Friese Poort legden op vrijdag 17 september 2021 een duurzame excursie af langs vier duurzame locaties in Leeuwarden. Daar deden zij inspiratie op voor hun schoolopdracht om De Kanselarij te verduurzamen.

Verduurzamen monumentaal pand
‘De jongeren dienen een plan te presenteren om dit oude pand zowel op elektro- als bouwtechnisch vlak te moderniseren volgens de huidige duurzaamheidsnormen’, vertelt Iede Lodema, docent elektro bij ROC Friese Poort. Na een bezoek aan het Friesland College zetten de jongeren koers naar energie-adviesbureau Ekwadraat, gevestigd op de Energiecampus. Daar vertelde voorman Cor van de Haar hen alles over zijn bedrijf en de duurzame thuishaven. ‘De Energiecampus is geïnitieerd vanuit Koninklijke Oosterhof Holman en Ekwadraat. Hier bieden we ruimte aan bedrijvigheid op het gebied van de energietransitie. De campus is een platform voor technologieontwikkeling en is dé locatie voor kennisdeling. Mede hierom heeft Ekwadraat haar kantoor op de campus gevestigd, in het Energie Kenniscentrum Leeuwarden.’

De Triangel
Dit schoolgebouw van het Friesland College aan de Julianalaan 97 is iets meer dan 22 jaar oud. Bij de bouw zijn techniek en constructies integraal meegenomen in de bouwtechniek en het ontwerp. ‘Op dit moment verduurzamen we dit schoolgebouw’, vertelt Rob Schmutzler van het Friesland College. Een aantal duurzame maatregelen zijn luchtverwarming, vloerverwarming en zonnepanelen. ‘Ons doel is om het gebouw gasloos te maken’.

Energiecampus Leeuwarden
‘Het Energie Kenniscentrum Leeuwarden is een gasloos en demontabel gebouw, en is ontworpen door Achterbosch Architecten’, vervolgt Van de Haar. ‘Er is veel gebruik gemaakt van het hernieuwbare biobased materiaal hout. Bijvoorbeeld voor de gevelbekleding, de kozijnen en de vloer- en wandconstructie. Er is specifiek gekozen voor FSC-gecertificeerd hout van lokale oorsprong. Voor het interieur is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van refurbished materiaal. Zo is een oude gymzaalvloer hergebruikt en zijn de stoelen gemaakt van gerecyclede PET-flessen.’

De Fabriek Leeuwarden
Vervolgens bezochten de studenten bedrijfsverzamelgebouw De Fabriek op bedrijventerrein De Zwette. ‘De Fabriek stamt uit 1967’, aldus eigenaar Jaap Hoekstra. ‘Het pand heeft nog altijd de mooie industriële uitstraling uit die periode. We zijn echter hard aan de slag gegaan met verduurzamen. Zo is De Fabriek goed geïsoleerd door de inzet van 12 cm PIR isolatieplaat en witte dakbedekking. Dit weerkaatst het zonlicht, zorgt daardoor in de zomer voor minder warmte in het gebouw en bespaart dus aircokosten.’ Energiebesparing is een belangrijk thema bij het bedrijvencentrum. In elke ruimte zitten sensoren en tijdsschakelaars, waardoor de verlichting uitgaat wanneer er niemand aanwezig is. De verwarming is niet voorzien van sensoren. De verwarming gaat om 08:00 uur aan en om 08:30 uur uit. Wil de gebruiker van de ruimte de verwarming aan hebben dan kan dit door middel van een analoge verwarming-thermostaat. ‘Sensoren meten de temperatuur in de ruimte en dus het verbruik’, legt Hoekstra uit. Ook op mobiliteitsgebied is men op de toekomst voorbereid. ‘We beschikken over openbare laadpunten voor elektrische auto’s.’

Swettehûs
De laatste halte van de duurzame excursie was het energieneutrale en circulaire Swettehûs, gebouwd door Bouwgroep Dijkstra Draisma. Het gebouw dient als centrale om 40 Friese bruggen op afstand te besturen. Duurzaamheid vormt de rode draad tijdens het bouwproces. Zo vormt hergebruikt granulaat voor een derde deel het funderingsbeton, terwijl meer dan 100 gebruikte meerpalen deel uitmaken van de bouwmaterialen. De gevelelementen van het gebouw, die prefab zijn vervaardigd, maken gebruik van cellulose (van gerecycled papier) voor isolatie. Circa 1000 zonnepanelen genereren genoeg duurzame stroom voor het pand, het bedienen van de fietsbrug bij Ritsumasyl en voor de aanwezige elektrische laadinfrastructuur. Ook in de haven bij het gebouw is aan duurzaamheid gedacht. Leidingen op de hergebruikte damwanden halen energie uit het water en de bodem; een schoolvoorbeeld van aquathermie.

Levensecht onderwijs
Deze excursie als eerste stap van een project, geïnitieerd door Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort, is een voorbeeld van levensecht onderwijs. ‘Naast het geven van reguliere, theoretische lessen willen we dat onze studenten beleven, ontdekken én doen’, vertelt projectleider Roeland Westra. ‘Zo combineren ze het beste van twee werelden. Dit realiseren we door (online) excursies, Challenges, Duurzaam Doen Lezingen, praktijkdagen en gastlessen aan te bieden. De jongeren ontwikkelen zich op deze wijze tot vakmensen van de toekomst.’

RIF Gas 2.0
Ekwadraat en Bouwgroep Dijkstra Draisma zijn partners van RIF Gas 2.0. Dit project, een speerpunt van Energy College, heeft als doel jongeren in het MBO op te leiden in nieuwe duurzame technieken.