Op donderdag 16 mei 2019 spraken drie gastsprekers over aquathermie tijdens de Duurzaam Doen Lezing bij ROC Friese Poort. Daar schetsten zij welke voordelen deze energiewinning uit water met zich meebrengt. Ruim 70 bezoekers waren aanwezig bij deze bijeenkomst in de Innovatiewerkplaats.

Bekijk een foto-impressie van de Duurzaam Doen Lezing

Regionale Energiestrategie
Arjan van den Hoogen, coördinator duurzaamheid en programmamanager bij Wetterskip Fryslân, betrok de Regionale Energiestrategie (RES) in zijn verhaal. De RES betreft regionale samenwerkingsverbanden om de energietransitie handen en voeten te geven voor de sectoren Elektriciteit en Gebouwde omgeving. ‘Oppervlaktewater kan in de transitie naar een duurzame energievoorziening een belangrijke rol spelen’, zo stelde de gastspreker. ‘Uit oppervlaktewater kan thermische energie worden gewonnen (warmte en koude) en elektriciteit (via drijvende zonnepanelen en waterkracht). Fryslân, Groningen, Drenthe en Overijssel hebben voor dit thema samen met de inliggende waterschappen en Rijkswaterstaat een onderzoek laten uitvoeren. Hiermee kreeg men een idee over de functie die oppervlaktewater kan vervullen tijdens de energietransitie.’ Van den Hoogen schetste onder meer de volgende mogelijkheid: door één hectare oppervlaktewater met warmteonttrekking een graad af te koelen genereert men 800 gigajoule (GJ) aan energie per jaar. Ter indicatie: een gemiddelde woning verbruikt jaarlijks 40 GJ per jaar. Een korte rekensom leert ons dat je met deze energie dus 20 woningen kunt verwarmen. De provincie Friesland beslaat ruim 300.000 hectare, waarvan 2 procent oppervlaktewater. Met deze 6.000 ha aan oppervlaktewater zou je in Friesland dus 120.000 woningen kunnen verwarmen.’

Energieneutraal huis
Rindert de Jong is ervaringsdeskundige op het gebied van aquathermie. Hij bewoont samen met zijn vrouw een energieneutraal huis in Bakhuizen. ‘De vaart voor de woning is onze energiebron. De gegenereerde warmte komt onze kant op door leidinglussen die rondom de 21 heipalen onder het huis – 7 meter diep – zijn geplaatst. In een Tielman-configuratie wordt de warmte gelijkmatig aan de bodem afgegeven en opgeslagen. Met Thermische Energie uit Oppervlaktewater (TEO) wordt warmte uit het oppervlaktewater opgeslagen in de bodem om een hoger rendement te behalen in de winter. Bovendien bezitten we een warmtepomp die, naargelang de behoefte, omschakelt van warm naar koud of vice versa.’ Dit apparaat functioneert op elektriciteit die is opgewekt door de zonnepanelen van De Jong. ‘Tijdens de zomers koelen we ons huis met de warmtepomp. Ook gebruiken we geen radiatoren, maar vloerverwarming.’ Volgens deze spreker biedt het door hem gehanteerde energiesysteem – een modulerende warmtepomp en een opslagsysteem in de bodem – een hoger rendement dan concurrerende methodes.

Warm Heeg
De derde spreker van de middag was Sybrand Frietema de Vries, aanwezig namens Energiewerkplaats Fryslân en Warm Heeg. Het Friese dorp Heeg, gelegen aan het Heegermeer, spant zich in om het eerste aardgasvrije dorp van de provincie te worden. ‘De Energiecoöperatie Duurzaam Heeg mikt op de ontwikkeling en aanleg van een collectief warmtenet (Warm Heeg)’, aldus Frietema de Vries. ‘Vervolgens komt dit in beheer van het dorp. Men wil de warmte uit het naastgelegen meer inzetten voor de energievoorziening; een voorbeeld van de eerdergenoemde Thermische Energie uit Oppervlaktewater-methode. Als de dorpsbewoners collectief eigenaar zijn van het warmtenet is het betaalbaar en bereikbaar voor iedereen.’ De slotspreker legde bovendien de werking van het plan uit. ‘Het winnen van de warmte of koude verloopt via verschillende watercircuits. Warmtewisselaars geven de warmte of koude door tussen de verschillende circuits. Uiteindelijk komt het zo terecht in het warmtecircuit van onze verwarmingsapparatuur. Om ervoor te zorgen dat we de zomerwarmte in de winter kunnen gebruiken, slaan we deze op in een bodemlaag op 160 meter diepte. In koude maanden pompen we dit warme water omhoog. Het grondwater op de eerder genoemde diepte is van nature rond de 10 graden Celsius. In warme periodes kunnen we onze gebouwen daarmee koelen. Distributie van de warmte en de koude – die elk hun eigen leidingen krijgen – vindt plaats via een warmtenet. Dit systeem wordt door het hele dorp verspreid zodat alle woningen en bedrijfsgebouwen erop kunnen aansluiten.’ Tot slot had Frietema de Vries een uitdaging voor ROC Friese Poort in petto. Wat zijn namelijk de technische voorwaarden voor een ijsbaan bij een dorp die én twee maanden lang voor ijspret zorgt én een nader te bepalen aantal huizen kan verwarmen, uitgaande van een buitentemperatuur beneden de 10 graden Celsius? Kunnen studenten van de onderwijsinstelling deze Challenge oplossen? Wordt vervolgd!

Duurzaam Doen Lezing
De Duurzaam Doen Lezing is een maandelijks terugkerende bijeenkomst bij Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort. Tijdens deze sessie behandelen deskundige gastsprekers een actueel duurzaamheidsthema. Hiermee brengt Centrum Duurzaam een koppeling tot stand tussen onderwijs en bedrijfsleven. Bovendien profileert de locatie zich op deze wijze als duurzaam kenniscentrum binnen Friesland.

Bekijk hieronder de presentaties van Arjan van den Hoogen, Rindert de Jong en Sybrand Frietema-de Vries: 

Bekijk een video met uitleg over de plannen in Heeg:

WarmHeegIntro

Uploaded by Dorine van den Beukel on 2019-03-07.